JAKUBOWICZ

RACHEL JAKUBOWICZ, the first Jewish nurse in Zdunska Wola

Autor: Harold Holender

Generously translated by Jan Gronski

Zdunska Wola Yizkor Book

W czasie pierwszej wojny światowej,  Polska przerodziła się w przeogromne pola bitewne. Walki wojenne,  głód, brak leków, pomocy lekarskiej, trudne warunki sanitarne,  brak kontroli nad produkcją i dystrybucją prowiantu oraz leków powodowały wycieńczenie ludności.

Nic więc dziwnego zatem, że choroby i epidemie zawładnęły rejonami Polski, gdzie działania wojskowe paraliżowały prace rządowych służb zdrowia. Wśród rejonów najbardziej dotkniętych znalazło się nasze miasteczko Zduńska Wola.

Lokalne władze miasta starały się  zapobiec rozprzestrzenianiu się tej straszliwej plagi, ale ruch wielkich armii na polach walk sprawił, że władzom nie udało się zapanować nad kwarantannami, które miały zapobiec rozprzestrzenianiu się epidemii.

Nieustanne kontakty międzyludzkie powodowały błyskawiczne rozprzestrzenianie się chorób w całym rejonie.

Grób Abrahama Abrahamsohna,

który zmarł śmiercią tragiczną w czasie epidemii tyfusu w 1916 r.

Tak więc do przekleństw wojny doszła jeszcze epidemia, która wpływęła na ludność cywilną we wszystkich aspektach życia.

Doświadczyliśmy więcej bólu i zmartwień, niż przeciętna. Zmarło u nas wtedy setki osób. Wśród osób dotkniętych  zarazką tyfusu była nasza Rachel Jacobowitch.

Gdy zachorowała młodą Rachel przyjęto do miejscowego szpitala, gdzie przez całe tygodnie walczyła o życie. Błogosławiona silną konstytucją i pełna woli życia, Rachel przeżyła tę ciężką chorobę.

Cierpienia zmarłych braci i sióstr nie dawały ciągle nie dawały jej spokoju. Nieusatysfakcjonowana ucieczką od tego, co mogło mieć przecież tragiczne konsekwencje czuła iż musi nieść pomoc  fizycznym i duchowym potrzebom swoich żydowskich sąsiadów, leżących w szpitalu, często bezradnie i bez żadnej opieki.

My Żydzi ze Zduńskiej Woli, poza wszelkimi trudami i utrapieniami wojny, które dzieliśliśmy z naszymi nie-żydowskimi sąsiadami, byliśmy ofiarami dyskryminacji, co doprowadziło do ​​całkowitego upadku wsparcia i pomocy dla naszych chorych braci.

Rachel postanowiła zostać pielęgniarką. Któż nie pamięta że w okresie carskiej okupacji, a nawet po odzyskaniu niepodległości było to raczej niecodzienne zjawisko. Faktem jest że nie było Żydów zatrudnionych na stanowiskach rządowych bądź też komunalnych, szczególnie jeśli były to stanowiska kierownicze. W tej sferze istniał numerus clausus który de facto był numerus nullus.

Sytuacja była taka że w szpitalu czy też w całym mieście nie było wśród Żydów ani jednej pielęgniarki, ani też osoby uprawnionej do wykonywania tego zawodu.

Jak tylko odzyskała zdrowie, jej pierwszym celem było przełamanie tych barier dyskryminacji i uzyskanie uprawnień pielęgniarskich.

Miała nadzieję że w ten sposób podniesie na duchu swoich pobratymców leżących we wrogim sobie szpitalu bez żadnej nadziei na czyjąś pomoc. Jak pewnie Ci wiadomo, w tym okresie, w tej sytuacji, idea że Żyd miałby spełniać jakąkolwiek funkcję oficjalną była niewyobrażalna.

Rachel nie była z tych którzy łatwo się poddają. Im większe były przeszkody tym bardziej chciała je pokonać. Tak więc szukając wyjścia chodziła od domu do domu aż w końcu dotarła do domu burmistrza miasta. Burmistrz był bardzo pomocny, ale walka się na tym nie skończyła. Wprawdzie mogła teraz już wykonywać swój zawód, ale pielęgniarki nie chciały uznać ją za równą. Nie pozwalały jej nosić na kitlu pielęgniarskim oznak  Czerwonego Krzyża które są symbolem pielęgniarstwa.

Te same kobiety, które w imię z chrześcijańskiej miłości do bliźniego i z wielką ofiarnością wykonywały swoją pracę, nie chciały uznać wysilku Racheli, która jak one wykonywała dokładnie tą samą pracę.

Rachel była przede wszystkiem pielęgniarką. Nie szczędziła ani czasu ani wysiłku aby dopomóc bliźnim, w szpitalu, bądź to w domu pacjenta, gdziekolwiek pomoc była potrzebna. Inni byliby  może usatysfakcjonowani tym, że otrzymali prawo wykonywania zawodu, ale sytuacja nie pozwoliła jej na ten luksus.  Chrześcijańskie koleżanki pod żadnym warunkiem nie chciały przyjąć żydowską pielęgniarkę do swojego grona.

Mimo nieskazitelnego wykonywania obowiązków ciągle obawiała się o stratę pracy. Presja była ogromna. W końcu rabin Lipszyc, który cieszył się w mieście wielkim poważaniem, zainterweniował u odpowiednich władz i to położyło kres niekończącym się spiskom.

W końcu Rachela mogła pozostać w swoim zawodzie i pomagać bliźnim, Żydom jak również chrześcijanom. Udało się jej również spłacić dług wdzięczności rabinowi którego córkę pielęgnowała w czasie jej choroby.

W roku 1923, by wyjść za mąż, wyjechała z Polski do Belgii gdzie mieszkała przez 17 lat aż do wybuchu drugiej wojny światowej. Razem z mężem Leonem Liverantem i ich synem Hermanem wyemigrowali to Stanów Zjednoczonych gdzie mieszkają do dnia dzisiejszego.

Żydzi ze Zduńskiej Woli i z całej Polski są wdzięczni Racheli za jej pracę, poświęcenie i wkład w walce z  dyskryminacja w zawodzie pielęgniarskim.

Taka więc jest historia pierwszej żydowskiej pielęgniarki w Zduńskiej Woli. Niech los chroni wszystkich przed jej cierpieniami.

Translation Jan Gronski

Rachel Jacobowicz

by Harold Holender

 

 

During World War I, almost all of Poland served as a huge battlefield. All factors that ensued from the military operations of both sides combined to exhaust the civilian population: malnutrition, shortages of medicine and medical help, lack of sanitary conditions and control over the manufacture and distribution of medicines and food supplies. It was therefore very natural that diseases and epidemics became rampant throughout those sections of Poland where the military operations delayed whatever governmental health service that could have been given to the populations and among the areas that suffered most was our little town of Zdunska Wola.

 

Our local powers tried their best to prevent or to control the spread of these terrible scourges, but the movement of huge armies in the fields made it totally impossible for the authorities to institute control of quarantines in order to prevent the spread of the epidemics from one locality to another. Consequently continued social contact resulted in the immediate spread of disease throughout the whole area; and to the curses of the war were added the ravages of pandemics which affected the civilian population in every walk of life, and we in Zdunska Wola suffered also.

[English page 20]

By the graveside of Abraham Abrahamsohn, who met a tragic death during the typhus epidemic of 1916

 

We had more than our ample share of worries, pain and, as we all know, we had hundreds of deaths. Among those who were stricken by the terrible typhus germ was our Rachel Jacobowicz.

 

As soon as she was stricken by the disease, young Rachel was admitted to the local hospital, where she laid and struggled between life and death for days and weeks. Blessed with a strong constitution and the will to live, Rachel managed to shake off the disease. It took a while, but eventually she recovered completely. But Rachel was not satisfied by being fortunate enough to escape from what could have been the tragic consequences of the disease.

The experiences she went through, the suffering of her stricken brothers and sisters did not allow her Jewish heart to remain at peace. She felt the need to attend to the physical and mental needs of her Jewish neighbours in the city who were lying in the hospital helpless and more often than not, unattended. Because we, the Jews of Zdunska Wola, aside from all the problems we had due to the war we shared with our non-Jewish neighbours, we also had to suffer the mental anguish of discriminatory practices which resulted in a complete lack of psychological and physical help for our sick brethren.

 

So Rachel decided to become a nurse. Who of us does not remember well that during the era of the Russian occupation of Poland, and even after Poland became independent, it was a rare thing indeed to see any Jew employed in any communal or governmental activities, and if the post was one of responsibility, no Jew filled it. In those fields, the fact was that not only did there exist numerous clauses, but also an effective number of nullifications. Those were the conditions at the time Rachel was lying sick, and when she came out of hospital, she decided to become a nurse.

 

There was no Jewish nurse in the hospital, male or female, nor among the Jewish population of our City, no one was even authorized to practice as a nurse. As soon as Rachel felt strong enough, she made up her mind that her first duty was to break this discriminating stronghold against Jewish participation in the field of medicine, and she set out to receive the authorization to perform the duties of a nurse.

 

By this she hoped to improve the morale of our sick brothers and sisters who were lying helpless and unattended in hostile circumstances in the hospital. But you can quite well imagine that this was not as easily said as done, especially under the circumstances described above. Any request by a Jew to take up a public function or to take part in the activities of the local government was not only un-discussable, but also not even accepted for discussion.

 

But Rachel was not one to surrender so easily. The tougher any problem was, the stronger her desire and will became to overcome that problem, come what may. So Rachel went out and knocked on any and all doors until she finally arrived at the one belonging to the local government chief, where she finally obtained her long desired opportunity. The Mayor was quite convinced that the fight was far from over. Because although she had the opportunity to finally work in her desired field of nursing, she did not have the fulfilment which come from such a profession because the non-Jewish nurses working side by side with her at the hospital, failed to recognize her as one of them. Rachel was allowed to perform all the duties of a nurse on the same level as the non-Jewish nurses, but the satisfaction derived from this hard work was not to be compensated by the simple honorary badge by which most nurses are recognized by the civilian population, the Red Cross insignia on the uniform.

 

The Christian nurses at the hospital, the very same whose nature should have been to conduct their work with “Christian love and generosity”, opposed the total idea of honouring one of their sisters for her interest and devotion by denying her the simple recognition of the universal uniform of a Red Cross nurse. Rachel had all the duties, none of the rights, none of the honours. But here again, Rachel’s stubbornness to achieve her goal managed to vanquish all obstacles thrown in her way. She was going to get that little piece of material with the woven red cross on it, no matter who would try to deny it to her. She would be equal to the gentile nurses, come what may. Rachel was a nurse, and whoever in the city was in need of her help, and wherever her help was needed, she did not spare of her energy, of her time, and of her resources to come to the help of her compatriots, whether in the hospital or at home.

 

One would have thought that after fighting and winning her right to devote herself to the nursing profession, and really working and sacrificing herself at that particular job, she’d have been satisfied, and let matters stand. And maybe she would have, but for the fact that the gentile personnel at the hospital had other thoughts about having a Jewish intruder in their midst. At no time, under no circumstances were they willing to accept the presence of a Jewish nurse, and they did everything possible in their power to push out the intruder, and to rid themselves of the Jewess.

 

Rachel gave no reason or pretext for dismissal from her job in the performance of her duties, but her racial origin was enough to put her always in danger of momentary notification that she had lost her job.

 

Pressure was mounting and as circumstances were becoming very, very hard indeed for her, Rabbi Lipshitz came to her aid. By using all his contacts and the prestige of his office, Rabbi Lipshitz managed to intervene with the proper authorities and nullified all the efforts of those who were working against Rachel to deprive her of the satisfaction and the honour to help her compatriots. So Rachel stayed at her job, with happiness at her attainment and with satisfaction in helping all those who were in need of her help, even Gentile, but mostly Jewish. Among those who were in need of her help, was the daughter of the same Rabbi Lipshitz, who did not allow anyone else but Rachel to come near and attend her. In that way, Rachel paid off her debt to the Rabbi. And so Rachel Jacobowicz worked at her post, the first Jewish nurse in the history of Zdunska Wola.

 

In 1923 she left Poland to marry and decided to live in Belgium where she raised her family.

For 17 years she lived there until the onset of World War II, when she, her husband, Leo Liverant, and their son Herman arrived in the United States where they still reside up to the time of writing.

The Jews of Zdunska Wola during World War I, and even all over Poland, owe a great debt to Rachel Liverant for having sacrificed herself and broken the barriers of prejudice, specifically in the field of nursing.

 

May those who read this and who follow, never suffer the hardships, the ignominies that Rachel and the rest of us knew at that time.